Thật Là Ngon
Nhận Email từ Thật Là Ngon
Những viên đường trong như pha lê.
Đến với vùng đất Quảng Ngãi hay Phố Hiến của tỉnh Hưng Yên, du khách hẳn sẽ không quên mua một loại đặc sản về làm quà cho người thân. Đó là đường phèn.
Đã từ lâu, đường phèn là loại gia vị và nguyên liệu hữu ích trong đời sống của các gia đình Việt Nam. Bởi đường phèn mang lại nhiều công dụng tốt cho sức khỏe khi được kết hợp trong các món ăn hàng ngày hoặc chế biến cùng các loại thảo dược.
Đường phèn không có sẵn trong tự nhiên mà cần phải chế biến kỳ công mới có được. Trải qua quá trình chế biến dưới bàn tay của người thợ lành nghề, từng viên đường phèn được tạo nên hệt như những viên pha lê lấp lánh dưới ánh sáng.
Nếu bạn chưa biết nhiều về đường phèn, công dụng của đường phèn đối với sức khỏe và những món ngon chế biến cùng đường phèn thì đã đến lúc để bạn tìm hiểu rồi.
Không thể bỏ qua thứ gia vị độc đáo như vậy được. Bạn hãy cùng Thật Là Ngon khám phá chi tiết nhé!
Đường phèn tại một số vùng miền còn được gọi là băng đường.
Đường phèn thực chất là đường ở dạng tinh thể được làm bằng cách chưng cất dựa trên một số nguyên lý hóa học mà chúng ta sẽ được tìm hiểu ở phần dưới. Thành phần chính của đường phèn cũng như các loại đường khác như đường kính, đường phổi hay đường cát đều là saccharose (gồm glucose và fructose) được chiết suất từ củ cải đường, cây mía,...
So với những loại đường khác có vị ngọt sắc thì vị của đường phèn có vị ngọt thanh, cảm giác dễ chịu, vừa miệng hơn. Đồng thời, trong đường phèn có nhiều nguyên tố vi lượng tốt cho sức khỏe. Bởi vậy mà đường phèn được người dân Việt Nam sử dụng rộng rãi, là thành phần không thể thiếu của nhiều món ăn ngon, bổ dưỡng.
Có một câu hỏi mà người tiêu dùng thường xuyên phân vân: “Đường phèn có tốt hơn đường cát không?”
Thật ra, không có câu trả lời chính xác bởi vì mỗi loại đường đều có mặt tốt tùy theo mục đích sử dụng khác nhau. Hơn nữa, rất nhiều người chọn loại đường để sử dụng theo sở thích và tình trạng sức khỏe của cá nhân.
Đường cát trắng là loại đường phổ biến nhất, được sử dụng nhiều trong nấu ăn, pha đồ uống hàng ngày. Đường cát trắng có giá thành trung bình và dễ dàng mua ở khắp các cửa tiệm tạp hóa, hàng đồ khô. Loại đường này có hàm lượng glucose cao top đầu trong các loại đường nên những người nhạy cảm với glucose rất cần chú ý khi sử dụng.
Đường phèn trong quy trình chế biến đã được kết tinh, xử lý và loại bỏ bớt chất ngọt. Bởi vậy, đường phèn có hương vị thanh mát và tinh khiết hơn đường cát. Do có đặc tính mang vị ngọt mát, được loại bỏ phần nào tạp chất nên đường phèn lành mạnh với sức khỏe hơn. Vào ngày hè oi bức, đường phèn thường được sử dụng để pha chế các loại thức uống mát lành giúp cơ thể giải nhiệt.
Theo màu sắc, đường phèn được chia làm hai loại chính là đường phèn trắng và đường phèn vàng.
Đường phèn trắng được sản xuất từ đường cát trắng. Chúng có hình dáng đẹp mắt là dạng tinh thể có màu trắng, hình dạng không đồng đều với từng cục có kích thước to nhỏ khác nhau.
Đường phèn vàng được làm mật mía chưa qua tinh chế, không qua quá trình xử lý màu độc hại nên đường phèn giữ được màu sắc tự nhiên của mật mía. Màu vàng này là loại màu vàng tối màu, hơi ngà ngà chứ không vàng rực rỡ.
So với đường phèn trắng, đường phèn vàng có màu sắc không đẹp bằng nhưng vẫn đảm bảo chất lượng và sạch sẽ. Về độ phổ biến, đường phèn vàng ít được bày bán hơn, thường bán tại những vùng đất mà đường phèn là đặc sản.
Đường phèn có từ thời kỳ nào, khó ai biết được nguồn gốc chính xác. Theo lịch sử Trung Hoa có ghi chép lại, một nhà sư tên Vương Chước thời nhà Đường (khoảng hơn 700 năm trước Công Nguyên) đã nghĩ ra cách làm đường phèn.
Thế kỷ thứ IX ở Trung Đông, các tiểu thương cũng có cách làm mật được kết tinh tựa như phương pháp làm đường phèn ngày nay.
Người Việt Nam ta cũng sớm nắm bắt kỹ thuật sản xuất đường phèn từ thế kỷ XVII, XVIII tại đất Quảng (Quảng Nam – Quảng Ngãi) thuốc sứ Đàng Trong. Lúc bấy giờ, đường phèn là món quà cao cấp dùng để giao thương và cống nạp cho các nước lớn.Đường phèn thường được sản xuất ở quy mô hộ gia đình hoặc quy mô công nghiệp. Trên mạng xã hội, nhiều người có thử làm và mách những bí quyết chế biến đường phèn. Thế nhưng, nhu cầu sử dụng đường phèn tại gia đình không nhiều, quy trình chế biến trải qua nhiều công đoạn phức tạp khác nhau nên việc thử làm đường phèn tại nhà vẫn không khả thi.
Sau đây, mình chia sẻ qua với các bạn các bước làm đường phèn theo phương pháp làm truyền thống.
Để làm đường phèn, người thợ cần kỹ lưỡng chuẩn bị nguyên liệu chính là cây mía mật tươi hoặc đường cát trắng, đường cát vàng đã qua chế biến. Phụ gia giúp đường phèn kết tinh gồm có dầu phộng, vỏ trứng gà và nước vôi.
Đầu tiên, người thợ sẽ chiết suất nước cốt từ cây mía mật hoặc dùng trực tiếp đường cát trắng/ đường cát vàng đem nấu lên. Tiếp đến, người thợ sẽ sử dụng nước vôi cùng vỏ trứng gà để lọc hết cặn, bụi bẩn. Thành phần không thể thiếu là một chút dầu phộng, có tác dụng tạo độ bóng bẩy cho đường phèn.
Trước khi đổ nước đường chế biến vào vại chum, người thợ cần khéo léo dùng chỉ để căng nhiều lớp phía bên trong vại chum. Những lớp chỉ này giúp cho tinh thể của đường phèn khi kết tinh sẽ bám vào.
Khi đã căng chỉ xong, người thợ sẽ đổ nước đường vào chum.
Sau khoảng 7-9 ngày, lúc này thì đường phèn đã kết tinh và đóng thành các tảng lớn bên trong. Người thợ sẽ dùng búa sạch để đập tảng đường phèn lớn thành các mảnh nhỏ hơn.
Đường phèn nguyên chất rất dễ bị chảy nước nên cần được bảo quản trong các lọ thủy tinh hoặc túi nilon bọc kín. Chúng cũng cần để tại nơi khô ráo, tránh ánh nắng mặt trời trực tiếp.
Theo y học phương Đông, đường phèn vị ngọt, mang tính bình. Đường phèn được sử dụng trong nhiều bài thuốc trị ho, giải nhiệt và chăm sóc sức khỏe hàng ngày.
Thứ nhất, đường phèn giúp giải nhiệt, làm mát cơ thể. Vào những ngày hè oi bức, thưởng thức những món ngon mát lành nấu cùng đường phèn như chè đậu đen, nước nha đam,… sẽ đem đến cho cơ thể sự sảng khoái, thư giãn hơn. Nhờ những món ăn này mà nhiệt độ cơ thể của bạn sẽ giảm nhanh chóng, thoát khỏi tình trạng nóng bức bí bách.
Thứ hai, đường phèn là nguồn cung cấp năng lượng. Đường phèn cũng là đường saccharose, dễ dàng phân hủy thành glucose và fructose để cung cấp năng lượng cho cơ thể một cách nhanh chóng, hỗ trợ giảm tình trạng mệt mỏi và giúp các giác quan nhạy bén hơn.
Thứ ba, bài thuốc trị ho từ đường phèn có tính hiệu quả rất cao. Đường phèn khi kết hợp cùng một số loại thảo dược sẽ trở thành bài thuốc tự nhiên, giúp hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa các cơn ho do thay đổi thời tiết, ho mãn tính, người bệnh lao phổi. Ngoài ra, bài thuốc trị ho từ đường phèn còn có tính sát khuẩn nhẹ, giúp làm sạch họng nên bạn và gia đình có thể sử dụng hàng ngày.
Thứ tư, sử dụng đường phèn giúp kích thích hệ tiêu hóa. Vị ngọt luôn giúp chúng ta ăn uống ngon miệng hơn nên đường phèn cũng được dùng nhiều trong nấu ăn.
Ngoài ra, đường phèn còn được cho là có các tác dụng bồi bổ khí huyết, phòng tránh những chứng bệnh cảm cúm thông thường và có khả năng cải thiện sức khỏe tình dục cho nam giới khi kết hợp với một số loại thảo dược. Tuy nhiên, đây đều là những bài thuốc và quan điểm dân gian, chưa có nghiên cứu khoa học chứng minh.
So với mặt bằng chung của các loại đường hiện có bán trên thị trường, đường phèn có giá thành cao hơn. Giá thành có phần nhỉnh hơn này là do đường phèn cần trải qua quá trình chưng cất có thêm một số loại phụ gia (vỏ trứng gà, nước vôi,…) và mất thời gian chờ đợi kết tinh.
Đường phèn trắng hiện được bày bán thông dụng hơn đường phèn vàng. Bởi vì đường phèn trắng có màu sắc bắt mắt hơn, khi pha chế giúp giữ nguyên màu sắc của nguyên liệu. Bạn có thể dễ dàng tìm mua đường phèn trắng tại các siêu thị, cửa hàng tạp hóa, cửa hàng thực phẩm khô, cửa hàng bánh kẹo,… dưới dạng gói đóng kín với đủ kích thước.
Còn đường phèn vàng chủ yếu được mua ngay tại những miền có đặc sản đường phèn như Quảng Ngãi, Phố Hiến – Hưng Yên. Tại đây, bạn không chỉ dễ dàng chọn mua đường phèn đúng ý mà còn có thể được tham quan quy trình sản xuất đường phèn.
Ngày nay, với độ phổ biến của mạng internet, chúng ta cũng dễ dàng tìm mua đường phèn trên các trang thương mại điện tử. Khi mua trên đó, bạn chú ý chọn mua loại có bao bì nhãn mác với thông tin của nhà sản xuất rõ ràng nhé! Tìm hiểu như vậy để tránh mua phải đường phèn làm từ hóa chất công nghiệp, nhập lậu qua biên giới không tốt cho sức khỏe.
Đường phèn khi được sử dụng làm nguyên liệu sẽ giúp tạo thêm vị ngọt, mang đến hương vị thanh mát cho món ăn. Nhìn qua, đường phèn có cấu tạo từng khối rắn chắc như vậy nhưng lại cực kỳ dễ tan khi chế biến đấy bạn.
Sau đây mình sẽ liệt kê qua một số cách sử dụng đường phèn phổ biến nhất.
Một số gia đình như gia đình mình, có thói quen pha nước đường gồm đường phèn, đường cát để trong tủ lạnh dùng dần. Khi cần pha chế, trộn salad, làm hoa quả dầm, tào phớ, chè, nước giải khát,… thì sẽ lấy nước đường ra để thêm vào rất tiện lợi và nhanh chóng.
Để chế biến nước đường phèn, bạn cho 400 g đường phèn, 1/2 thìa cà phê muối, 1 lít nước sạch vào nồi đun sôi. Trong quá trình đun bạn hãy khuấy đều cho hỗn hợp tan hết. Khi hỗn hợp nước đường phèn sôi, bạn vặn nhỏ lửa và đun thêm khoảng 15 phút để tiệt trùng.
Sau đó, bạn thêm 1 thìa canh nước cốt chanh vào hỗn hợp nước đường. Nước cốt chanh sẽ giúp nước đường phèn bảo quản lâu dài hơn.
Khi nước đường phèn nấu xong, bạn đợi cho nguội hẳn rồi đổ vào bình thủy tinh. Nếu thấy hỗn hợp nước đường nhiều cặn, không được trong thì bạn lọc qua rây để nước đường được trong hơn nhé!
Đường phèn là nguyên liệu yêu thích của các bà nội trợ khi nấu chè. Bởi đường phèn tan rất nhanh, lại có vị ngọt thanh mát chứ không gắt, ngọt sắc như là đường cát. Bạn có thể linh hoạt sử dụng đường phèn để nấu các loại chè như chè dưỡng nhan, chè bắp,…
Đường phèn còn hay được sử dụng như một thành phần không thể thiếu khi ngâm một số loại thức uống trái cây hay rượu trái cây như rượu mơ, nước mơ, mận ngâm đường, dâu ngâm đường,... Khi thêm đường phèn vào, vị ngọt dịu của đường phèn trung hòa với độ chua của hoa quả sẽ tạo nên hương vị thơm ngon, lôi cuốn vị giác.
Trong dân gian lưu truyền rất nhiều bài thuốc hiệu quả trong việc phòng ngừa và điều trị các chứng ho gió, ho lâu ngày, ho do thay đổi thời tiết với thành phần có đường phèn. Một số cách điều chế thuốc được các bà nội trợ tin dùng là:
Hấp cách thủy hoa hồng trắng cùng với đường phèn, bạn sẽ có một vị thuốc hiệu quả trong điều trị viêm họng, ho có đờm.
Bạn chuẩn bị một cốc nước nóng rồi cho vài lát gừng tươi cùng chút đường phèn vào. Vị cay của gừng sẽ bớt nồng phần nào bởi đường phèn. Chúng giúp họng sẽ bớt đau rát đi trông thấy.
Vỏ quýt là thứ thuốc hữu hiệu trong y học dân gian bởi có tính sát khuẩn. Đường phèn đun cùng vỏ quýt sẽ giúp bạn làm sạch họng và dịu nhanh chứng đau họng.
Một trong những món thuốc trị ho dùng được cho trẻ em được các bà mẹ bỉm sữa truyền tai nhau là đem ngâm chanh đào hoặc quất cùng đường phèn.
Quất hồng bì tuy nhỏ bé nhưng có khả năng trị ho rất hiệu quả. Để chế biến và bảo quản quất hồng bì được lâu dài, sử dụng trong gia đình khi cần thì bạn hãy áp dụng phương pháp chế biến quất hồng bì ngào với đường phèn nhé!
Quất hồng bì sau khi rửa sạch, bỏ hạt (600 g) thì bạn ngâm với 150 g đường phèn 2-3 tiếng đến khi đường tan hết. Lúc này bạn đem đun hỗn hợp đến khi nước đường keo lại, bạn có thể thêm chút mật ong và gừng cho thơm và bổ hơn.
Đường phèn tuy rằng lành tính hơn đường bình thường nhưng nhiều người vẫn có những lo lắng trong cách sử dụng:
Phụ nữ mang bầu nên hạn chế sử dụng đường phèn. Bởi vì, họ rất nhạy cảm trong giai đoạn thai kỳ. Khi sử dụng quá nhiều đường phèn sẽ có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường hoặc các chứng rối loạn chuyển hóa khác,…
Sử dụng đường phèn ảnh hưởng ít nhiều đến chỉ sổ đường huyết trong cơ thể. Bởi vậy mà người mắc bệnh tiểu đường và có nguy cơ cao mắc bệnh tiểu đường không nên sử dụng đường phèn.
Đường phèn được đánh giá là có hàm lượng kcal cao, 100 g đường phèn chứa khoảng 400 kcal, cũng tương đương với đường trắng thông thường. Vì vậy dùng đường phèn để thay thế đường có giảm chút độ ngọt nhưng không giúp bạn giảm calo nạp vào để giảm cân đâu. Bạn đừng mắc lừa nhé!
Nếu có thể, hãy chọn mua đường phèn vàng bởi chúng sơ chế thô, không qua giai đoạn tẩy trắng sẽ tốt cho sức khỏe hơn.
Bài viết này được mình hoàn thành giữa tháng 7. Đây là giai đoạn miền Bắc bước vào thời kỳ nắng nóng đỉnh điểm. Niềm mong ước, khát khao cháy bỏng của mình khi về nhà là cầm trên tay cốc nước mát lạnh.
Sở thích của mình là uống loại nước gì đó ngọt ngọt và đồ uống pha cùng với đường phèn quả là ngon tuyệt cú mèo. Nào là nha đam đường phèn, nước yến đường phèn, rồi nước quất đường phèn,…
Bạn hãy bổ sung cho mình những cốc nước mát lạnh để đảm bảo cơ thể luôn đủ nước nhé!
